Tweede Noordland Transhumance
Inhoud
Onzekerheid van professionals is in veel vakgebieden (van beleid en management tot quantumfysica) een intensief besproken onderwerp. Publicaties over onzekerheid in het geneeskundig handelen, en in het bijzonder in de psychiatrie en psychotherapie zijn echter relatief zeldzaam. De onzekerheid die elke therapeut in het contact met zijn cliënten ervaart is een onaangenaam gevoel, dat we geneigd zijn te overdekken met kennis, strategieën, regels en protocollen.
De overvloed aan richtlijnen en classificatie-instrumenten helpt onzekerheid te reduceren, maar kunnen ook leiden tot vervreemding van de complexe realiteit en de uniciteit van een patiënt en zijn verhaal. Het louter uitvoeren van verplichte richtlijnen waarbij eigen deskundigheid, kennis, intuïtie en praktijkervaringen ontkent moeten worden leidt bij de professionals tot een gevoel van onbehagen en is schadelijk voor het contact en vertrouwen in de therapeutische relatie.

Een andere trent tegen de beperkte maakbaarheid van DBC geneeskunde is de stijgende belangstelling voor alternatieve geneeswijzen binnen de geneeskunde en de psychiatrie. De Symposia voor Integrale Psychiatrie in Groningen trekken steeds grote aantallen deelnemers en de KNMG organiseert goed bezochte Fusion-symposia.
Voor de 2e Noordland Transhumance hebben we onzekerheid tijdens het proces van medisch/psychotherapeutische professioneel handelen als centraal onderwerp gekozen. Kennis over de bronnen van deze onzekerheid leidt tot inzicht en de mogelijkheid om zich in de omgang met onzekerheid te trainen. Kennis van, en training in de omgang met onzekerheid zal de kwaliteit van ons contact met de cliënt en daarmee de kwaliteit van onze behandelingen gunstig beïnvloeden. De bewuste ervaring van de professionele onzekerheid en een persoonlijk gekozen omgangsstrategie is daarmee een essentiële, kwaliteit vergrotende, toevoeging aan onze op EBM en richtlijnen gebaseerde dagelijkse praktijk.

De 2e Noordland Transhumance richt zich middels lezingen, persoonlijke ervaringen, discussies en een verdiepend groepsproces op de verkenning van de door ons ervaren professionele onzekerheid en de wijze waarop een ieder daar mee om wil gaan.

Programma

Zondagmorgen
Aankomst en kwartiermaken. Zondagmiddag / elke ochtend
Sylvia Berends zal op zondagmiddag een introductie over achtergronden van mindfulness en de relatie met de omgang met onzekerheid geven. Het mag duidelijk zijn dat de deelnemers en docenten van deze conferentie zich buiten de vertrouwde paden gaan begeven. Dat doet een appel op ieders openheid, creativiteit en het verdragen van onzekerheid.
Mindfulness oefeningen stammend uit de Boeddhistische zelf-kennis methode van de Vipassana meditatie bieden daarbij een ondersteuning en tegelijkertijd een nieuwe ervaring.
Alle cursusdagen zal zij het programma mindfull openen met praktische oefeningen. De kern van Mindfulness en de ervan afgeleide aandachttraining is het verwelkomen van en openstaan voor elke ervaring en sensatie of verschijnsel dat zich aan ons voordoet in het hier-en-nu met een houding van neutrale vriendelijkheid jegens iedere ervaring, ook de onaangename, niet verwachte of niet gewenste, zoals onzekerheid. Mindfulness vormt zo het unieke oordeelsvrije uitgangspunt, van waaruit we ons dagelijks op pad begeven.

Als opmaat naar het diner beschouwt Joost Mertens het thema onzekerheid en heimwee door een neurobiologische bril.

Maandag
Gestart wordt met een verkenning rondom het begrip 'onzekerheid' in de psychiatrie.

Joost Mertens bijt de spits af met een workshop over conceptuele onzekerheid in de psychiatrie en psychiatrische diagnostiek. Wat zijn onze uitgangspunten? Welke premissen en in onze beschrijving van psychiatrische ziektebeelden is feit, en wat is metafoor of betekenisgeving? Welke waarden spelen hierbij een rol? Aan de orde komen boeken en artikelen van o.a. R.E. Kendell, S. Nassir Ghaemi, Kenneth S. Kendler, Herman van Praag en John Z. Sadler.

Haye Hazenberg zal de onzekerheid van de professional bespreken vanuit een (neuro)filosofisch gezichtspunt. Het denken van schrijvers als John Hail, Hans den Boer, Ap Dijksterhuis en Pim van Lommel in combinatie met algemene hedendaagse filosofische inzichten zal hij hierbij vanuit een jeugdig perspectief gebruiken. Verschillende omgangsstrategieën met onzekerheid en hun gevolgen voor het werk van de professional en in het bijzonder de psychiater/psychotherapeut passeren de revue. Met deze drie elementen worden de deelnemers in werkgroepen uitgenodigd zich van hun onzekerheid bewust te worden en de achtergronden hiervan met elkaar te delen.

Jan Willem Louwerens zal ingaan op potentieel nieuwe bronnen van informatie, die zich aandienen als we onze onzekerheid bewust kunnen ervaren. Hoe gaan we met intuïtie om en wat is de waarde daarvan?
Theorieën over niet lokaal of universeel bewustzijn en (morfo)genetische velden (Pim van Lommel, Rupert Sheldrake en Lynn Mc. Taggart) worden besproken en op hun toegevoegde waarde voor ons vak zal ter discussie worden gesteld.

Dinsdag
Gradus van Florestein zal in zijn workshop over familieopstellingen duidelijk maken en laten ervaren hoe ons lichaam (en als onderdeel daarvan ons brein) informatie (gevoelens, fysieke hoedanigheden) van aanwezigen en niet-aanwezige anderen op kan vangen. Met deze informatie kunnen wij de patiënt op een ander niveau behandelen dan tot dusver mogelijk was.
Hij illustreert hoe dit van ons lichaam en geest vraagt onze omgeving (en onze relatie met een cliënt) niet meer vanuit een mechanistische, lineaire opvatting te beschouwen, maar vanuit het paradigma dat door de kwantumfysica wordt aangereikt: tijd en ruimte voorbij, alles is er overal en tegelijkertijd.
Deze paradigma verschuiving is de reden dat deze werkwijze nog geen gemeengoed is geworden binnen de psychiatrie.

Woensdag
Op deze dag komt een nieuw paradigma over leiderschap en diepgaande verandering aan de orde in de workshop over het U-process door Frank Berends. Centraal in het U-process staan het achten en onderzoeken van de feiten zonder oordeel, het bewust worden van de eigen blinde vlek en het eigen aandeel aan de creatie en aan de in standhouding van de realiteit zoals die zich aan je voordoet, het loslaten van het bekende ("presencing"), het laten komen van nieuwe mogelijkheden ("the emerging future"), en van daaruit ontwikkelen en realiseren van de nieuwe oplossingen.
Deze benadering van leiderschap heeft een sterke verwantschap met mindfulness. In beide benaderingen aanvaarden we bewust onze onzekerheid, zonder daaraan een oordeel of een (angstige) emotie aan te koppelen, zodat nieuwe wegen zich kunnen openbaren.

Donderdag
Joanne van Wijgerden gaat in haar bijdrage nog verder in op hoe intuïtieve kennis werkt en de relatie daarvan met ons lichaam. Ze zal de deelnemers laten ervaren hoe intuïtieve kennis gegenereerd wordt. Duidelijk wordt wat voor gevolgen het heeft als je met meer intuïtieve kennis in de dagelijkse praktijk werkt. De informatie, die wij als hulpverlener zelf met ons lichaam kunnen genereren, kan juist bewust ervaren onzekerheid omzetten in sterke zelfhelende kracht en een veld van veiligheid en ervaring voor de cliënt.

Vrijdag
Dagelijks bespreken we in verdiepingsgroepen de informatie die besproken en ervaren is. Deze kleinere groepen zijn erop gericht om onze onzekerheid te beschouwen en te beleven in relatie tot deze informatie. Ze vormen de rode draad in het verdiepingsproces dat we met de cursus willen bieden.
Vrijdag brengen we onder leiding van Jan Willem Louwerens de resultaten van de groepsdiscussies bij elkaar om gezamenlijk tot een beeld van de betekenis van de onzekerheid als therapeut en de rol die bewustzijnsprocessen en/of intuïtie spelen en of, resp. hoe, we daarvan op een verantwoorde wijze gebruik kunnen maken.
Tot slot wordt de verdiepingsconferentie gezamenlijk geëvalueerd.